26-mavzu. Tebranishlarni qo‘shish
Tebranishlarni qo‘shishga oid masalalar
26-mavzu: Tebranishlarni qo'shish masalalari
1-masala: Bir xil yo'nalishli tebranishlarni qo'shish
x₁ = A₁cos ω(t + τ₁) va x₂ = A₂cos ω(t + τ₂) tenglamalar bilan ifodalanadigan tebranishlarni qo'shing.
Formulalar:
φ₁ = ωτ₁, φ₂ = ωτ₂
A = √(A₁² + A₂² + 2A₁A₂cos(φ₂ - φ₁))
φ = arctg((A₁sinφ₁ + A₂sinφ₂)/(A₁cosφ₁ + A₂cosφ₂))
φ₁ = ωτ₁, φ₂ = ωτ₂
A = √(A₁² + A₂² + 2A₁A₂cos(φ₂ - φ₁))
φ = arctg((A₁sinφ₁ + A₂sinφ₂)/(A₁cosφ₁ + A₂cosφ₂))
2-masala: Perpendikulyar tebranishlar va trayektoriya
x = A₁cos ωt va y = A₂cos (ω/2)t tenglamalar bilan berilgan nuqta trayektoriyasini toping.
Formula:
y = A₂√[(1 + x/A₁)/2]
cos(α/2) = √[(1 + cosα)/2] formulasidan foydalanish
y = A₂√[(1 + x/A₁)/2]
cos(α/2) = √[(1 + cosα)/2] formulasidan foydalanish
3-masala: Fazalar farqi bilan tebranishlar
x₁ = A sin(ωt + φ₁) va x₂ = A sin(ωt + φ₂) tebranishlarning yig'indisini toping.
Formulalar:
Arez = 2A cos((φ₂ - φ₁)/2)
φrez = (φ₁ + φ₂)/2
x = Arez sin(ωt + φrez)
Arez = 2A cos((φ₂ - φ₁)/2)
φrez = (φ₁ + φ₂)/2
x = Arez sin(ωt + φrez)
4-masala: Lissaju egrilari
x = A₁sin(ω₁t) va y = A₂sin(ω₂t) tenglamalar bilan berilgan nuqtaning trayektoriyasi.
Lissaju egrilari:
Chastotalar nisbati ω₁/ω₂ egri shaklini belgilaydi
1:1 - ellips, 1:2 - sakkizcha shakli, 2:3 - murakkab egri
Chastotalar nisbati ω₁/ω₂ egri shaklini belgilaydi
1:1 - ellips, 1:2 - sakkizcha shakli, 2:3 - murakkab egri
5-masala: Fazalar interferensiyasi
Bir xil amplituda va chastotali, lekin turli fazali tebranishlar yig'indisi.
Maxsus holatlar:
Δφ = 0 → Amax = A₁ + A₂ (konstruktiv)
Δφ = π → Amin = |A₁ - A₂| (destruktiv)
Δφ = π/2 → A = √(A₁² + A₂²)
Δφ = 0 → Amax = A₁ + A₂ (konstruktiv)
Δφ = π → Amin = |A₁ - A₂| (destruktiv)
Δφ = π/2 → A = √(A₁² + A₂²)
6-masala: Umumiy holda tebranishlar qo'shish
Turli amplituda, chastota va fazali tebranishlarning umumiy holda qo'shilishi.
Umumiy yondashuv:
x₁ = A₁cos(ω₁t + φ₁)
x₂ = A₂cos(ω₂t + φ₂)
x = x₁ + x₂ (raqamli hisoblash)
x₁ = A₁cos(ω₁t + φ₁)
x₂ = A₂cos(ω₂t + φ₂)
x = x₁ + x₂ (raqamli hisoblash)